Tết Thanh minh là ngày lễ quan trọng của người Việt để tưởng nhớ tổ tiên. Vào ngày này, những người con xa quê đều cố gắng sắp xếp về tảo mộ tổ tiên để bày tỏ lòng thành kính, sự hiếu thuận của mình. Vậy ý nghĩa Tết Thanh minh là gì? Cần chuẩn bị những gì trong ngày Tết Thanh Minh? Bài viết dưới đây của Thiên Bình An sẽ đi giải đáp chi tiết cho bạn.
Tết Thanh Minh là gì?
Tết Thanh minh là gì? Tết Thanh Minh là một ngày lễ truyền thống của người Việt Nam, diễn ra vào ngày 3 tháng 3 âm lịch hàng năm. Đây là dịp để tưởng nhớ và tri ân đến tổ tiên, thể hiện lòng thành kính và hiếu thuận của con cháu đối với những người đã khuất. Trong dịp này, người Việt thường đi tảo mộ, làm lễ cúng và thắp hương để tôn vinh và ghi nhớ công đức của tổ tiên.
Tết Thanh Minh là một trong những ngày lễ quan trọng của người Việt, thể hiện tinh thần “Đạo lý uống nước nhớ nguồn” và lòng thành kính đối với tổ tiên, là nét đặc trưng của văn hóa truyền thống sâu sắc trong lòng mỗi người dân Việt Nam.
Theo quan niệm phương Đông, Tết Thanh Minh là một trong 24 tiết khí của năm, nằm ở vị trí thứ 5, bắt đầu sau ngày Lập Xuân 45 ngày và sau ngày Đông Chí 105 ngày. Khoảng thời gian của Tết Thanh Minh kéo dài khoảng 15-16 ngày và bắt đầu từ ngày đầu tiên của tiết khí này.
Mặc dù không có ngày cố định trên lịch dương, Tết Thanh Minh thường diễn ra từ ngày 4 đến 5/4 (sau khi kết thúc tiết Xuân Phân) và kết thúc vào khoảng 20 đến 21/4 (khi bắt đầu tiết Cốc Vũ). Trong năm 2024, Tết Thanh Minh rơi vào thứ 5, ngày 4/4 dương lịch, tức 26/2 âm lịch.
Trong dịp này, việc tảo mộ và chuẩn bị mâm cỗ cúng là những phong tục được mọi người chú trọng. Gia đình thường đi tảo mộ gia tiên và tiến hành lễ cúng sau đó. Tảo mộ không chỉ là việc làm sửa sang mộ phần mà còn là cơ hội để thắp hương và tri ân đến những người đã khuất.
Ý nghĩa của Tết Thanh Minh
Tết Thanh minh là dịp để mọi người báo hiếu, bày tỏ lòng thành kính đối với ông bà, tổ tiên.
Thanh minh gắn liền với tục tảo mộ, một phong tục phổ biến của người Việt khắp mọi miền đất nước. Vào ngày tết Thanh minh, các gia đình thường thăm viếng mộ, cắt tỉa cỏ dại trên mộ người thân.
Theo chuyên gia phong thủy Nguyễn Song Hà, phong tục tảo mộ xuất phát từ việc vào tiết Thanh minh thời tiết chuyển sang ấm dần, mưa nhiều hơn, cây cỏ tốt hơn trùm kín lên mộ, có thể làm mộ sụt lở nên cần phải cắt cỏ, đắp thêm đất lên mộ.
Đặc biệt, những dòng tộc lớn thường có những ngày tảo mộ được quy định rất cụ thể, như một truyền thống của dòng tộc để con cháu thực hiện, thắt chặt tình yêu thương, đoàn kết…
Thăm viếng phần mộ tổ tiên cũng là nét đặc trưng của văn hóa cổ truyền, một tục lệ trong “đạo thờ ông bà” của dân tộc ta. Nhiều gia đình cho rằng, Thanh minh tảo mộ cũng là dịp giãi bày với ông bà, tổ tiên những chuyện đã xảy đến trong giai đoạn đầu năm với lòng tin sẽ được tổ tiên phù hộ cho những ngày sau đó.
Ngày Tết Thanh minh cũng là dịp để gia đình sum họp, quây quần bên nhau, thưởng thức những bữa cơm đoàn viên.
Sau khi tảo mộ, con cháu còn thắp hương, đốt vàng mã hoặc đặt thêm bó hoa cho linh hồn người đã khuất.
Bên cạnh những ngôi mộ được trông nom, chăm sóc cẩn thận, còn có những ngôi mộ vô chủ, không người thăm viếng. Vào dịp Thanh minh, những người đi viếng mộ thường cắm cho các ngôi mộ này một nén hương.
Cúng Tết Thanh Minh thế nào cho chuẩn?
Lễ cúng Tết Thanh Minh ở phần mộ tổ tiên
Lễ cúng trong dịp Tết Thanh Minh ở phần mộ tổ tiên có thể được tổ chức theo hai phong cách chính: lễ chay hoặc lễ mặn, tùy thuộc vào điều kiện và truyền thống của mỗi gia đình.
Các loại lễ vật thường gồm: hương, đèn, chè, rượu, nước, trầu cau, tiền vàng, hoa quả. Mâm cỗ chay thường bao gồm các món như xôi chè, oản chuối, bánh, nước, gạo muối, bỏng, chén mật ong. Trong khi đó, mâm cỗ mặn thường có thêm rượu thịt, xôi, gà luộc hoặc khoanh giò.
Khi sắp xếp lễ vật, nếu có nhiều bát hương thì cần thắp hương cho mỗi bát, còn các lễ vật khác có thể đặt chung trên bàn. Cần sắp xếp lễ vật một cách gọn gàng, đặt chúng trên đĩa và khi bày trên mặt đất cần lót chiếu hoặc khăn và đặt tại nơi bằng phẳng trước khi thực hiện nghi lễ cúng.
Khi đã cúng xong, cần đợi đến khi hương cháy khoảng 2/3 thì tiến hành lễ tạ, hóa vàng và xin lộc về nhà để thực hiện lễ cúng gia thần và gia tiên ở nhà. Nếu bài cúng được viết ra giấy, sau khi đọc xong cũng cần hóa.
Văn khấn Thanh minh ngoài mộ:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Con lạy chín phương trời, mười phương chư Phật, chư Phật mười phương.
Con kính lạy hoàng thiên hậu thổ, chư vị tôn thần.
Con kính lạy các ngài thần linh bản xứ cai quản trong khu vực này.
Hôm nay là ngày: …
Tín chủ chúng con là: (tên người khấn).
Ngụ tại: (địa chỉ của nhà tín chủ).
Nhân tết Thanh minh, tín chủ con thành tâm sắm lễ, quả cau lá trầu, hương hoa trà quả, thắp nén tâm hương kính dâng trước án, kính mời chư vị tôn thần lai lâm chiếu giám.
Gia đình chúng con có ngôi mộ của: (cha, ông hay cụ tam đại, tứ đại theo vai của người dưới mộ so với tín chủ), táng tại xứ này, nay muốn sửa sang xây đắp.
Vì vậy chúng con xin kính cáo các đấng thần linh, thổ công, thổ phủ, long mạch, tiền chu tước, hậu huyền vũ, tả thanh long, hữu bạch hổ và chư vị tôn thần cai quản trong khu vực này.
Chúng con kính mời các vị chư thần về đây chứng giám lòng thành, thụ hưởng lễ vật, độ cho vong linh được an nhàn yên ổn, siêu thoát.
Cúi xin các vị phù hộ độ trì cho tín chủ chúng con toàn gia mạnh khỏe an bình, bốn mùa không tật ách, tám tiết hưởng thái bình.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Lễ cúng Tết Thanh Minh tại nhà
Trước khi tiến hành tổ chức lễ cúng Tết Thanh Minh tại nhà, quý vị nên dành thời gian dọn dẹp không gian sống sao, sạch sẽ và gọn gàng, đồng thời lau sạch bàn thờ gia tiên. Khi mâm lễ cúng Tết Thanh Minh đã được chuẩn bị xong, gia đình bắt đầu trang trí bàn thờ.
Thường thì, mâm cúng Tết Thanh Minh không yêu cầu những lễ vật phức tạp. Với mâm cúng mặn, quý vị có thể chuẩn bị một số món cơ bản như xôi, gà luộc, canh măng, các món xào, nem rán…
Các lễ vật khác cũng đóng vai trò quan trọng trong việc làm cho mâm cúng Tết Thanh Minh trở nên đầy đủ hơn, bao gồm trái cây, hoa tươi, trầu cau, vàng mã…
Đối với các gia đình Phật tử, cần chuẩn bị mâm cúng chay. Nếu quý vị không muốn nấu cỗ cúng Tết Thanh Minh, có thể thắp hương với trái cây tươi, trà, một ít bánh, kẹo để thể hiện lòng biết ơn với tổ tiên.
Người cúng cần mặc trang phục lịch sự, sạch sẽ và chỉnh tề trước khi thắp hương, sau đó lạy tổ tiên và đọc văn khấn. Khi hương đã cháy hết sau một thời gian, gia đình có thể hóa vàng và xin thụ hưởng lộc.
Văn khấn Thanh minh trong nhà:
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Con lạy chín phương trời, mười phương chư phật, chư phật mười phương.
Con lạy gia tiên tiền tổ, họ hàng nội ngoại hai bên gia tộc họ…
Con lạy bà tổ cô ông mãnh, ông bà, cô bé Đỏ, cậu bé Đỏ tại gia
Hôm nay là ngày… tháng… năm…
Nay con giữ việc phụng thờ tên là…, tuổi…, sinh tại xã…, huyện…, tỉnh… cùng toàn gia, trước bàn thờ gia tiên cúi đầu bái lễ.
Kính mời thổ công Táo quân đồng lai cách cảm.
Kính dâng lễ bạc: trầu rượu, trà nước, vàng hương, hoa quả cùng phẩm vật lòng thành nhân dịp tết Thanh Minh, kính mời hương hồn nội ngoại tổ tiên, kỵ, cụ, ông bà, cha mẹ, cô dì chú bác, anh chị em chứng giám và hưởng lễ.
Con thành tâm thành kính cúi xin gia tiên tiền tổ, bà tổ cô ông mãnh, ông bà… phù hộ độ trì, đề tâm xếp nếp, vuốt ve che chở cho đại gia đình con bình an, thịnh vượng, ba tháng mùa hè chín tháng mùa đông đều mát mẻ, tốt tươi. Điều lành mang lại, điều dữ mang đi cho công việc của gia đình con đều thuận buồn xuôi gió, gặp nhiều may mắn.
Chúng con kính dâng lễ bạc tâm thành, cúi xin gia tiên chứng minh chứng giám cho lòng thành của toàn thể gia quyến.
Nam mô A Di Đà Phật (3 lần).
Lưu ý khi làm lễ cúng Tết Thanh Minh
Thực hiện việc tảo mộ vào buổi sáng năm.
Khi tham gia vào hoạt động này, không nên đùa giỡn hay trêu đùa. Phải ăn mặc lịch sự, trang trọng để thể hiện sự tôn trọng với những người đã khuất.
Trước khi bắt đầu làm sạch, người chủ gia đình hoặc người lớn tuổi thường thắp nhang, đèn và đọc văn khấn tảo mộ để xin phép. Trong khi chờ hương tàn, con cháu sẽ thực hiện việc dọn dẹp. Khi nhang đã cháy khoảng 2/3, gia chủ sẽ tiến hành hóa vàng và xin thụ lộc.
Tránh giẫm đạp lên phần mộ của người khác.
Sau khi hoàn thành việc tảo mộ và trở về, nên tắm rửa và thay quần áo sạch sẽ.
Tết Thanh Minh là một dịp lễ quan trọng đậm chất văn hóa và tinh thần của người Việt Nam. Đây là thời khắc để con cháu thể hiện lòng hiếu thảo và biết ơn đối với tổ tiên, cũng như gìn giữ và phát triển truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” đầy ý nghĩa. Chúng ta hãy cùng nhau bảo tồn và thúc đẩy nét đẹp văn hóa truyền thống này cho thế hệ tương lai. Nếu bạn cần thông tin chi tiết hoặc tư vấn, hãy liên hệ với chúng tôi qua Hotline: 0812.919.886. Chúng tôi sẵn lòng hỗ trợ và giải đáp mọi thắc mắc của bạn!
