Gia đình có người mất thường đối diện không chỉ với sự đau buồn và thương xót, mà còn với sự bối rối và khó khăn trong việc biết phải làm và không được làm gì để cho người đã qua đời được thanh thản và siêu thoát. Để hỗ trợ và chia sẻ cùng những gia đình đang trải qua giai đoạn tang thương này, Thiên Bình An xin chia sẻ về những kiêng kỵ nhà có tang cần tránh, nhằm giúp mọi người có thể tham khảo và tuân theo. “Có thờ có thiêng, có kiêng có lành” – đây là một phương châm mà người Việt truyền thống luôn tuân thủ trong các nghi lễ và tâm linh. Các nghi thức tang lễ không chỉ là biểu hiện của sự kính trọng và tôn trọng đối với người đã khuất, mà còn là cách để gia đình và cộng đồng chia sẻ sự đau buồn và tìm kiếm sự an ủi trong thời điểm khó khăn này.
Nhà có tang kiêng gì?
Đám tang, đám ma, đám hiếu hay tang lễ là một nghi lễ kết nối với công đoạn xử lý cuối cùng của một xác chết, chẳng hạn như chôn cất hoặc hỏa táng, có những người thân hữu đến tham dự và đưa tiễn. Phong tục tang lễ bao gồm sự phức tạp của tín ngưỡng và tập quán được sử dụng bởi một nền văn hóa để tưởng nhớ và tôn trọng người chết, từ sự can thiệp, đến các di tích, lời cầu nguyện và nghi lễ khác nhau được thực hiện để vinh danh họ.
Những điều kiêng kỵ cần tuân theo khi gia đình có tang lễ bao gồm:
- Tránh chọn ngày, giờ không may mắn để tổ chức quy trình tang lễ. Thay vào đó, nên lựa chọn thời điểm thuận lợi để giúp linh hồn người quá cố sớm siêu thoát, đồng thời tránh xa vận đen do “phạm giờ”.
- Không nên khóc thét hoặc để nước mắt rơi vào thi hài của người đã khuất. Thậm chí, trong khoảng thời gian 49 ngày sau khi mất, người thân cũng không nên thể hiện sự đau buồn quá mức để giúp linh hồn người quá cố tiến về nơi bình yên.
- Tránh đặt đồ đạc cá nhân của người sống vào quan tài cùng với người đã mất. Nên chỉ đặt một số vật dụng cá nhân nhỏ vào quan tài thay vì đồ vàng bạc hay tiền bạc.
- Cần xem xét kỹ về vị trí đặt mộ để tránh ảnh hưởng xấu đến tài lộc và sức khỏe của gia đình. Lựa chọn vị trí cao ráo, địa thế ổn định và tránh xa chùa chiền, miếu mạo, cũng như kênh rạch hay địa hình sụt lún.
- Trong lễ tang, cần kiểm soát để không cho mèo nhảy qua thi hài người đã mất, tránh gây ra hiện tượng “quỷ nhập tràng”.
Đây là những quy định cần chú ý để nắm vững nhà có tang kiêng gì góp phần thể hiện sự tôn trọng và mang lại sự bình yên cho người đã khuất cũng như cho gia đình người còn sống.
Những điều kiêng kỵ nhà có tang cần tránh
Kỵ lúc ra đi không có người thân bên cạnh
Thời xưa, con người rất coi trọng việc nối dõi tông đường, tin rằng khi người già ra đi, nhất định phải có con cháu bên cạnh để tiễn đưa, để không cảm thấy cô độc trong giờ phút ra đi khỏi thế gian. Họ tin rằng, khi khuất phục dưới âm phủ, linh hồn cũng sẽ dễ dàng yên nghỉ hơn khi có người thân tiễn đưa và tưởng nhớ. Điều này không chỉ là nghi lễ truyền thống mà còn là một cách tôn trọng và bày tỏ lòng biết ơn đối với hậu duệ, là cách để gìn giữ và tôn vinh gia đình và dòng họ.
Kỵ để người đã khuất ở trần
Trước khi trút bỏ hơi thở cuối cùng, người dân phương Đông rất kỹ tính trong việc thực hiện các nghi thức khâm liệm. Một trong những quy tắc quan trọng là mặc quần áo đẹp cho người đã khuất, không nên để họ cởi trần ra đi. Điều này được coi là biểu hiện của sự tôn trọng và tri ân đối với họ, giúp họ “ra đi” trong trạng thái trang trọng và duyên dáng.
Ngoài ra, sau khi người đã qua đời, gia đình thường sẽ sử dụng nước sạch để rửa cơ thể của họ và thay quần áo mới. Điều này cũng là một hành động tôn trọng và biểu hiện tình yêu thương sâu sắc của gia đình đối với người đã khuất.
Thường thì, áo liệm được chuẩn bị trước khi cần thiết và thường được làm từ các loại vải như lụa, gấm hoặc sa tanh. Gia đình thường chuẩn bị áo liệm theo số lượng nhất định như 3 cái, 5 cái, 7 cái, và kỵ dùng số chẵn vì theo quan niệm, số chẵn sẽ mang lại may mắn và tránh xa khỏi tai họa. Đồng thời, áo liệm cũng không được làm từ da và lông, vì quan niệm rằng nếu sử dụng áo liệm làm từ da và lông, người đã khuất sẽ có kiếp sau đầu thai thành động vật.
Những cấm kỵ khi nhập liệm
Trong các nghi lễ khâm liệm, có một số quy tắc và kiêng kỵ được tuân theo để đảm bảo sự tôn trọng và bình an cho người đã khuất và gia đình:
- Khi nhập liệm, kỵ nước mắt bắn vào thi thể: Trong quá trình nhập liệm, người thân cần kìm nén đau thương và dòng nước mắt để tránh làm nước mắt rơi vào thi thể. Một số gia đình còn chọn không để vợ/chồng/con cái của người đã khuất nhập liệm, vì sợ người thân cận dễ rơi nước mắt và làm bắn vào thi thể.
- Trước khi nhập liệm, kỵ mèo, chó đến gần thi thể: Một số quan điểm cho rằng mèo, chó có thể khiến cho người đã khuất bật dậy đột ngột hoặc biến thành cương thi.
- Quan tài kỵ dùng gỗ cây liễu: Trong truyền thống, gỗ cây tùng hoặc cây bách được coi là chất liệu tốt nhất để làm quan tài. Ngược lại, cây liễu thường bị kỵ vì không ra hạt, gây lo sợ về việc không có người nối dõi đời sau,
Cấm kỵ khi báo tang
Khi xảy ra sự kiện ma chay, một số tập tục truyền thống thường được thực hiện nhằm thông báo về sự kiện tang thương và chuẩn bị cho đám tang:
- Treo mảnh vải trắng hoặc tờ giấy trắng bên ngoài cổng: Điều này giúp người ngoài biết rằng trong nhà có người đã qua đời, đồng thời thông báo tang cho bạn bè, người thân gần xa.
- Báo tin cho những người ở xa: Đặc biệt, thông tin về sự kiện tang thương cần được thông báo cho những người ở nước ngoài hoặc xa xôi, để họ có thể đến chia buồn và chia sẻ nỗi đau cùng gia đình.
- Gọi con cái về chịu tang: Trong trường hợp cha mẹ mất, con trai thường được giao trách nhiệm đi thông báo tang cho người thân và bạn bè. Trước khi vào nhà, họ cần quỳ ở ngoài hành lễ và báo cáo về sự kiện tang thương.
Mặc dù những tập tục này từng phổ biến, nhưng ngày nay, chúng đã dần phai mờ do tính rắc rối và không cần thiết của nó. Tuy vậy, vẫn có những gia đình duy trì các tập tục truyền thống này như một cách để tôn trọng và ghi nhận sự mất mát trong gia đình.
Chọn ngày tổ chức tang lễ và vị trí chôn cất
Theo quan niệm của người xưa, sau khi qua đời, linh hồn của người đã khuất không lập tức rời xa thế gian. Vì vậy, từ thời xa xưa, việc chọn ngày và địa điểm tổ chức tang lễ đã trở nên rất quan trọng để tránh những điều không may xảy ra. Vị trí của nơi an táng cũng sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến vận mệnh và tài lộc của con cháu trong tương lai.
Dưới đây là một số quy tắc truyền thống về địa điểm chôn cất:
- Không nên chôn cất ở nơi có tảng đá lớn.
- Tránh chôn cất ở nơi có bãi cát và nước chảy xiết.
- Không nên chôn cất ở kênh rạch và nơi hoang vắng.
- Tránh chôn cất trên đỉnh núi cô độc.
- Không chôn cất gần các đền, chùa, miếu.
- Không chôn cất gần nhà tù.
- Tránh chôn cất ở những nơi đồi núi hỗn loạn.
- Không nên chôn cất ở những nơi phong cảnh u sầu.
- Tránh chôn cất ở những nơi ẩm ướt hoặc địa hình không ổn định.
Tuy nhiên, trong thời đại hiện đại, với điều kiện địa lý và môi trường sống thay đổi, nhiều quy tắc truyền thống này không còn được tuân thủ nghiêm ngặt như trước. Nhiều gia đình đã chấp nhận thiêu hỏa thi thể người đã khuất trước khi an táng, nhằm tránh những nghi thức phức tạp và đau buồn thêm cho người đã mất và người thân.
Cấm kỵ sau khi hạ huyệt
Sau khi hoàn thành nghi thức hạ huyệt cho người đã khuất, người đưa tang thường sẽ đi quanh mộ ba vòng trước khi rời khỏi nơi an táng. Điều này được coi là một nghi lễ quan trọng, có ý nghĩa tôn kính và tôn trọng đối với linh hồn của người đã qua đời.
Trong quá trình đi quanh mộ ba vòng, người đưa tang thường không kỵ quay đầu nhìn lại. Lý do là để tránh việc linh hồn của người đã khuất có thể theo người sống về nhà, gây ra những phiền toái hoặc không may mắn. Thực tế, điều này phản ánh niềm tin và sự tôn trọng đối với truyền thống và tâm linh của người Việt, trong đó sự kính trọng và sự tôn nghiêm đối với linh hồn đã khuất được coi là vô cùng quan trọng.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, nghi lễ này có thể không được thực hiện theo quy định nghiêm ngặt như trước do sự thay đổi trong thời đại và nền văn hóa.
Trong thời gian chịu tang, con cái không được mặc đồ lòe loẹt
Sau khi cha mẹ qua đời, việc chịu tang là một trong những nghi thức quan trọng để tôn trọng và ghi nhận sự mất mát của gia đình. Trong quá khứ, thời kỳ truyền thống, thời gian chịu tang có thể kéo dài đến 3 năm. Tuy nhiên, hiện nay, thời gian này đã được rút ngắn lại, nhưng vẫn đòi hỏi sự chú ý và tôn trọng từ con cái.
Trong thời gian chịu tang, dù thời gian đã được rút ngắn nhưng vẫn cần tuân thủ một số nguyên tắc và quy định. Con cái không nên mặc quần áo lòe loẹt, trang điểm quá đậm, hoặc tham gia các hoạt động giải trí như uống rượu hay hát hò. Thay vào đó, họ cần thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với cha mẹ đã qua đời bằng cách ăn mặc lịch sự và kín đáo, tôn trọng.
Mặc dù thời gian chịu tang đã được rút ngắn lại, nhưng ý nghĩa của nó vẫn còn rất quan trọng trong việc tôn trọng và ghi nhận sự mất mát của gia đình.
Trong thời gian để tang, tránh đi thăm bạn bè, họ hàng
Trong thời gian con cái đang chịu tang, việc tuân thủ các quy tắc và nghi thức là rất quan trọng để thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với cha mẹ đã qua đời. Điều này bao gồm việc không nên thăm bạn bè và họ hàng, không tụ tập hoặc tham gia các hoạt động vui chơi giải trí. Đặc biệt, không nên chúc Tết, và đến chúc Tết những gia đình có người đang bệnh để tránh đem lại điều không may đến cho họ.
Tuân thủ những quy tắc này không chỉ là cách thể hiện sự tôn trọng và tri ân đối với người đã khuất, mà còn là để đảm bảo không gây ra bất kỳ điều gì không may mắn hoặc không mong muốn cho những gia đình khác. Điều này là một phần của truyền thống và tâm linh của nền văn hóa Việt Nam, mà người ta vẫn tuân thủ và giữ gìn cho đến ngày nay.
Kiêng động cuốc, động thuổng vào mộ trong vòng cư tang
Sau khi người chết được chôn cất, việc đắp mộ một cách kỹ lưỡng là một phần quan trọng của lễ mở cửa mả, thường diễn ra sau ba ngày. Từ thời điểm này trở đi, có một quy định rất quan trọng là kiêng không được đắp mộ thêm trong thời gian tang. Thực tế, việc này được coi là một biện pháp cần thiết để đảm bảo rằng mộ sẽ không bị sập, không bị động trong quá trình mộng quan và thi hài đang trong giai đoạn tan rữa.
Điều này cũng liên quan đến việc thể hiện sự tôn trọng và lòng biết ơn đối với người đã khuất. Khi con cháu đến thăm mộ để thắp hương, họ chỉ nên lấy đất để đắp vào những chỗ sụt lở, kiêng tránh việc trèo lên mộ hoặc sử dụng cuốc để đào lấp. Những quy định này không chỉ mang tính tâm linh mà còn là một phần của truyền thống và văn hóa Việt Nam, được tuân thủ và giữ gìn từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Kiêng bật loa, hò hét giải trí khi gặp tang lễ
Trong buổi tang lễ, việc kiêng bật ti vi và loa đài ồn ào là một phần của tập tục và truyền thống tôn kính và tôn trọng người đã khuất. Âm nhạc và âm thanh phát ra từ ti vi hoặc loa đài không chỉ có thể làm phiền người khác mà còn không phù hợp với không khí trang nghiêm của buổi tang. Do đó, gia đình và bạn bè thường hạn chế hoặc hoàn toàn kiêng khả năng này trong lễ tang.
Trường hợp đám tang diễn ra gần một đám cưới, điều quan trọng là những người tổ chức đám cưới cũng cần phải hiểu và tôn trọng tâm trạng của gia đình đang ở trong thời gian tang thương. Họ thường sẽ điều chỉnh việc tổ chức đám cưới của mình sao cho nhẹ nhàng, đơn giản hơn so với dự định ban đầu, tránh biểu lộ sự hân hoan quá mức trong khi bên cạnh có gia đình đang ở trong cảnh đau buồn. Điều này là một cách để thể hiện sự tôn trọng và lòng thông cảm đối với gia đình đang trong tang lễ.
Người cao tuổi, phụ nữ có thai và người bị chó dại cắn kiêng dự tang lễ
Việc người mới mất thường có nhiệt độ cơ thể thấp hơn so với bình thường và so với môi trường xung quanh. Do đó, trong các nghi lễ tang, người ta thường kiêng không mời các bậc cao lão, phụ nữ mang thai và trẻ em đến tham dự vì lo ngại rằng họ có thể bị ảnh hưởng bởi hơi lạnh từ người mới mất và gây ra tình trạng ốm đau.
Trong trường hợp có người cao tuổi, trẻ em hoặc phụ nữ mang thai gần khu vực có tang, thường sẽ đặt một lò than đốt vỏ bưởi và quả bồ kết ở cửa ra vào. Hành động này nhằm mục đích trừ uế khí và hơi lạnh để bảo vệ sức khỏe của những người đó.
Ngoài ra, những người đã bị chó dại cắn cũng phải được tách rời và cách ly khỏi đám tang. Điều này là để ngăn ngừa việc họ bị nhiễm phải hơi lạnh từ người mới mất, có thể gây ra các biến chứng và tình trạng dại mà dẫn đến tử vong.
Kiêng đi nhanh khi khiêng linh cữu
Trong truyền thống dân gian, có quan niệm rằng thi hài của người đã khuất cần được giữ yên bình. Vì vậy, khi di chuyển linh cữu, người thực hiện thường phải làm điều đó một cách nhẹ nhàng và cẩn thận. Thậm chí, họ còn cố tình khiêng chậm hơn, thể hiện sự lưu luyến và tôn trọng đối với người đã khuất. Điều này là một biểu hiện của lòng kính trọng và sự quan tâm tới linh hồn của người đã qua đời trong văn hóa dân gian.
Kiêng hạ huyệt khi chưa làm lễ cúng thổ thần
Trước khi tiến hành hạ huyệt, việc làm lễ cúng thổ thần được coi là vô cùng quan trọng trong nghi thức tang lễ. Lễ cúng thổ thần thường bao gồm trầu, rượu, vàng hương, đĩa xôi, thủ lợn, hay giò, gà và các vật phẩm khác. Tất cả những vật phẩm này được bày đặt một cách cẩn thận theo một hướng thuận lợi được xác định trước.
Sau khi hoàn thành lễ cúng thổ thần, người thực hiện sẽ đợi cho đến giờ Hoàng đạo trước khi tiến hành hạ huyệt. Điều này được xem như là một biện pháp thêm phần long trọng và tôn kính đối với người đã khuất. Người đại diện cho tang lễ thường sẽ tiến hành các lễ nghi và đọc các bài văn tế để tôn vinh linh hồn của người đã qua đời.
Kiêng lấy vợ, lấy chồng khi đang để tang cha mẹ
Thời xưa, khi cha mẹ mất, con cái thường phải để tang ba năm. Trong thời gian đó, người ta kiêng không được lấy vợ, lấy chồng vì nếu không sẽ bị làng xã khinh rẻ vì tội bất hiếu với cha mẹ, tổ tiên.
Ngày nay, việc kiêng cữ không còn kỹ lưỡng như trước nhưng nhiều gia đình vẫn thường kiêng cưới vợ, gả chồng cho con khi chưa làm giỗ đầu cho người quá cố.
Kiêng để ánh sáng mặt trời soi trực tiếp khi cải táng
Việc cải táng (bốc mộ) luôn được thực hiện về đêm để tránh ánh sáng mặt trời vì có nhiều trường hợp thi thể sau nhiều năm vẫn còn nguyên vẹn, nếu để ánh sáng mặt trời chiếu vào, thi thể sẽ rữa ngay và teo lại. Nếu gặp trường hợp như vậy phải lấp đất vào ngay, vài năm sau mới được cải táng.
