Hỏa thiêu là gì? Các hình thức hoả thiêu phổ biến hiện nay

Hoả thiêu, hay hỏa táng, là một phương pháp an táng người chết bằng cách đốt cháy xác để chuyển hóa thành tro cốt. Đây là một nghi lễ lâu đời và phổ biến trên khắp thế giới, được thực hiện theo các nghi thức và tôn giáo khác nhau. Ngày nay, việc hỏa táng đã trở thành một lựa chọn phổ biến cho nhiều người do nó tiết kiệm không gian, chi phí và có ít tác động hơn đến môi trường so với việc chôn cất truyền thống.

Tuy nhiên, không chỉ có một cách thức duy nhất để thực hiện hỏa táng. Có nhiều hình thức khác nhau, từ việc sử dụng lò hỏa táng trong các nhà tang lễ cho đến các nghi lễ truyền thống ở các nước như Ấn Độ hay Nepal, nơi mà hỏa táng thường được thực hiện ngoài trời. Điều này thể hiện sự đa dạng và phong phú của phương pháp này trong nền văn hóa và tôn giáo trên toàn thế giới. Cùng Thiên Bình An tìm hiểu về hình thức hoả thiêu nhé!

Hoả thiêu là gì?

Hỏa thiêu là gì? Hoả thiêu còn được biết đến với tên gọi khác là hỏa táng, là một phương thức truyền thống của nhiều tôn giáo và văn hóa trên thế giới để an táng người chết. Trong quá trình này, xác người được đặt trong một lò và thiêu đốt cho đến khi chỉ còn lại tro và cốt vụn. Tro cốt sau đó được thu thập và đặt vào một hũ, thường được gọi là tiểu, để bảo quản và tôn trọng.

Tùy thuộc vào phong tục và tín ngưỡng của mỗi nền văn hóa, tro cốt có thể được giữ lại, chôn cất tại nơi linh thiêng, như nhà thờ, chùa, đình, miếu, hoặc thờ tại nhà. Ngoài ra, cũng có trường hợp người thân sẽ mang tro cốt đi gửi vào các phần của thiên nhiên như sông, hồ, hoặc núi, tuân theo ước nguyện trước khi mất của người quá cố.

Trên thế giới, hỏa táng được thực hiện theo nhiều phương thức khác nhau. Trong một số quốc gia, như Ấn Độ và Nepal, hỏa táng thường được tiến hành ngoài trời, trong khi ở nơi khác, việc này thường diễn ra trong các lò đốt đặc biệt được thiết kế cho mục đích này.

Có hai hình thức chính của hỏa táng:

Hỏa táng 1 phần: Trong trường hợp này, sau quá trình thiêu đốt, xương cốt của người quá cố vẫn giữ nguyên hình hài khoảng từ 80 đến 90%, chỉ có phần da thịt bị đốt cháy. Phương pháp này thường được áp dụng nhiều trong các khu vực miền Bắc.
Hỏa táng toàn phần: Trái ngược với hỏa táng 1 phần, sau khi thiêu đốt chỉ còn lại tro và cốt vụn của người quá cố. Phương pháp này phổ biến hơn ở các khu vực miền Nam và cũng tiết kiệm chi phí hơn vì không cần tốn thời gian và công sức để giữ nguyên xương cốt.

Liệu có hoả thiêu cùng quan tài không?

Thực tế, quy trình hỏa táng không yêu cầu sử dụng quan tài. Tuy nhiên, vì lý do vệ sinh và tôn trọng đối với người đã khuất, nhiều nơi sẽ thiêu xác người chết trong một chiếc hòm chứa vật liệu dễ cháy và được bịt kín, thay vì sử dụng quan tài truyền thống.

Có nhiều nhà hỏa táng cung cấp dịch vụ cho thuê các hòm nghi lễ hỏa táng được làm từ gỗ cứng. Loại hòm này thường được thiết kế để có thể sử dụng nhiều lần, và nội thất bên trong có thể được thay thế hoàn toàn sau mỗi lần sử dụng. Tóm lại, việc đặt thi thể vào một chiếc hòm hỏa táng không chỉ thể hiện sự tôn trọng và phẩm giá của người thân đối với người quá cố, mà còn giúp cho việc vận chuyển và đặt đúng vào khoang hỏa táng dễ dàng hơn.

Một lợi ích rất quan trọng của việc sử dụng chiếc hòm hỏa táng là ngăn ngừa chất lỏng từ thi thể của người chết rò rỉ ra bên ngoài trong quá trình thiêu xác. Ngoài ra, chiếc hòm hỏa táng cũng có thể được sử dụng để hỗ trợ trong quá trình nhận dạng thi thể, đảm bảo tính chính xác và an toàn trong quá trình xử lý và giao nhận thi thể. Điều này đồng nghĩa với việc quá trình hỏa táng diễn ra an toàn và đúng chuẩn quy trình, mang lại sự yên tâm cho gia đình và người thân của người đã khuất.

Có thể bạn quan tâm: Tạ Mộ - Nét Đẹp Truyền Thống Và Ý Nghĩa Sâu Sắc

Quy trình hoả thiêu diễn ra như thế nào?

Quy trình thiêu xác diễn ra theo một trình tự rõ ràng và được thực hiện với sự cẩn thận và tôn trọng đối với người đã khuất. Dưới đây là các bước cụ thể của quá trình hỏa táng:

Bước 1: Chuẩn bị hòm hỏa táng và buồng hỏa táng

Đầu tiên, hòm hỏa táng được đặt vào trong buồng hỏa táng.
Nhiệt độ trong buồng hỏa táng được tăng lên, thường dao động từ 1200 – 1400 độ C.

Bước 2: Thiêu xác

Sau khi hòm hỏa táng được đặt vào buồng hỏa táng và nhiệt độ đạt mức cần thiết, quá trình thiêu xác bắt đầu.
Trong khoảng thời gian khoảng 2 – 2,5 tiếng, thi thể sẽ bị đốt cháy bằng nhiệt hoặc bốc hơi.

Bước 3: Thu gom tàn dư hỏa táng

Khi quá trình hỏa táng hoàn thành, buồng hỏa táng sẽ chỉ còn lại những mảnh xương, hay còn được gọi là tàn dư hỏa táng.
Các tàn dư này sẽ được thu gom cẩn thận từ buồng hỏa táng và đặt vào một bộ vi xử lý.

Bước 4: Chứa tro cốt

Tàn dư hỏa táng sau đó được xử lý để trở thành những hạt mịn, hay tro, và được đặt vào một bình tro cốt do gia đình lựa chọn.
Bình tro cốt này là một loại bình chuyên dụng, được thiết kế để giữ thi thể người quá cố một cách trọn vẹn và yên bình.

Bước 5: Niêm phong và bảo quản

Gia đình nên thảo luận với nhà tang lễ để chọn kích thước của bình tro cốt phù hợp để đủ cất giữ toàn bộ tro cốt của người thân.
Bình tro cốt cũng cần được niêm phong một cách cẩn thận và đảm bảo độ bền, để đảm bảo rằng không có rủi ro về vỡ khi sử dụng hoặc vận chuyển.

Bước 6: Kiểm soát và đảm bảo danh tính

Quá trình hỏa táng cần được kiểm soát nghiêm ngặt để đảm bảo rằng danh tính của thi thể người mất được xác định chính xác và trùng khớp với tro cốt.
Toàn bộ quy trình hỏa táng có thể mất khoảng 3 – 4 tiếng và đòi hỏi sự cẩn trọng và chu đáo từ những người thực hiện. Đây là một quá trình quan trọng và tôn trọng, đảm bảo sự kết thúc an toàn và đáng trân trọng cho người đã khuất và gia đình của họ.

Nên lựa chọn hình thức hoả thiêu hay chôn cất

Việc lựa chọn giữa hỏa thiêu và chôn cất đang trở thành một vấn đề quan trọng đối với nhiều gia đình trong xã hội ngày nay. Sự phát triển của xã hội dần dần đưa hình thức hỏa thiêu trở nên phổ biến hơn và thay thế cho việc chôn cất, và điều này có nhiều lý do:

Chi phí và vấn đề đất đai: Với giá đất đai tăng cao, việc mua đất để chôn cất trở nên khó khăn và đắt đỏ, đặc biệt là ở các khu vực ngoại ô. Khoảng cách xa giữa nơi ở và nơi chôn cất cũng làm cho việc thăm viếng và cúng bái sau này trở nên không tiện lợi. Hỏa táng thường tiết kiệm chi phí hơn rất nhiều so với chôn cất, giúp giảm bớt gánh nặng tài chính đối với gia đình.
Bảo vệ môi trường: Hỏa táng có thể góp phần bảo vệ môi trường hơn, vì quá trình thiêu xác người ở nhiệt độ cực cao có thể tiêu diệt virus và mầm bệnh một cách triệt để. Điều này không chỉ giúp giảm nguy cơ lây nhiễm mà còn đảm bảo an toàn cho môi trường sống và sức khỏe của mọi người xung quanh.
Kiểm soát và sự cẩn trọng: Tuy hỏa táng là một quy trình không thể đảo ngược, nhưng trước khi tiến hành hỏa táng, các nhà tang lễ thường tiến hành kiểm định một lần nữa để đảm bảo rằng không có sai sót xảy ra. Điều này làm tăng tính chính xác và sự cẩn thận trong quá trình xử lý thi thể.

Những lý do trên đã làm cho hình thức hỏa táng trở nên phổ biến hơn và được nhiều người lựa chọn, không chỉ vì sự tiết kiệm chi phí mà còn vì lợi ích về môi trường và sự đảm bảo trong quá trình xử lý thi thể.

Có thể bạn quan tâm: Những điều cần kiêng kỵ khi đi viếng đám ma

Hoả thiêu có lấy xương được không?

Có, việc hỏa táng để lấy xương là hoàn toàn khả thi, tuy nhiên chỉ giữ được khoảng 80% xương cốt ban đầu. Trong quy trình hỏa táng truyền thống, nhiệt độ cực cao trong lò thiêu khiến cho toàn bộ phần hữu cơ mềm của người đã khuất bị thiêu cháy và biến mất hoàn toàn. Do đó, để giữ lại xương cốt, quy trình hỏa táng phải được thực hiện với nhiệt độ thấp và kéo dài.

Phần tro cốt sau quá trình hỏa táng thường không còn nguyên xương, mà chỉ còn lại khoảng 80% bao gồm các mảnh xương to nhỏ hoặc vỡ vụn, phụ thuộc vào cơ địa của người đã mất.

Tuy nhiên, gần đây, một số công ty dịch vụ an táng đã áp dụng công nghệ mới, sử dụng thiết bị lò đốt hiện đại hơn. Công nghệ mới này có thể giúp rút ngắn thời gian hỏa táng và bảo vệ môi trường tốt hơn. Đặc biệt, với công nghệ mới này, tỉ lệ giữ lại di cốt của người đã khuất có thể cao hơn.

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc hỏa táng, dù được thực hiện với phương pháp truyền thống hay công nghệ mới, cũng không đảm bảo việc giữ lại toàn bộ xương cốt như một số quảng cáo có thể tuyên truyền. Việc này có thể gây ra những hiểu lầm và lo lắng cho cộng đồng, đặc biệt là đối với những gia đình có người thân qua đời.

Một số thông tin ngoài lề về hình thức hoả thiêu

Hoả thiêu đã có ở Việt Nam từ lâu đời

Hỏa thiêu là một phần của lịch sử và văn hóa Việt Nam từ rất lâu. Trong nghiên cứu khảo cổ học, đã có những phát hiện cho thấy sự tồn tại của phong tục hỏa táng từ thời kỳ Hùng Vương, qua những khám phá khảo cổ học được tiến hành vào năm 1962. Các khám phá này cho thấy rằng, trong lòng đất, có những chiếc thạp đồng và trống đồng được chôn sâu khoảng 2-3m, với chứa đựng tro than bên trong cùng với các mảnh vòng đồng, chuỗi đá, xương và răng người cháy dở, là những dấu vết của quá trình hỏa táng.

Đối với dân tộc Việt (người Kinh), hỏa thiêu được ghi nhận từ thời kỳ trước khi Phật giáo được đưa vào Việt Nam, tức là khoảng đầu của thời kỳ Công nguyên. Tuy nhiên, với dân tộc Thái, một phần của cộng đồng dân tộc Việt, tục hỏa táng đã xuất hiện từ thời kỳ trước cả khi Phật giáo được đưa vào. Có dấu vết của phong tục này trong cộng đồng Thái ở các vùng như Thanh Hóa, Nghệ An và Lai Châu. Đặc biệt, tục hỏa thiêu vẫn còn phổ biến và thịnh hành trong cộng đồng Thái đen.

Những phát hiện và nghiên cứu này cho thấy rằng, hỏa thiêu không chỉ là một phần của văn hóa Việt Nam từ xa xưa mà còn là một phần quan trọng của đời sống tâm linh và tín ngưỡng của các dân tộc thiểu số trong nước. Điều này chứng tỏ sự đa dạng và sâu sắc của nền văn hóa và tín ngưỡng dân tộc Việt Nam qua các thời kỳ lịch sử.

Người Nhật 99% hỏa táng

Mặc dù việc hỏa thiêu vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi và rào cản trong văn hóa và tâm lý của người Việt Nam, thì ở một số quốc gia như Nhật Bản, hỏa táng không chỉ là một phần của nền văn hóa mà còn là một yêu cầu bắt buộc. Điều này dẫn đến việc 99% dân số tại Nhật Bản chọn hình thức hỏa táng khi qua đời. Ngày nay, hỏa táng ở Nhật Bản đang ngày càng được coi trọng và được đánh giá cao về mặt vệ sinh, văn minh và phù hợp với tình hình tài nguyên đất đai ngày càng cạn kiệt.

Một điểm đáng chú ý là ở Nhật Bản, việc coi trọng “di cốt” có nguồn gốc từ ảnh hưởng của phật giáo. Do đó, quy trình hỏa táng thường được thực hiện ở nhiệt độ thấp hơn, nhằm mục đích giữ nguyên được cốt của người đã khuất. Sau khi hoả táng xong, cốt xương sẽ được sắp xếp lại thành nguyên bộ và đặt vào trong một hũ, còn được gọi là tiểu. Phần sọ của người đã khuất thường được đặt ở trên cùng của tiểu, một thực tiễn được coi là sự tôn trọng và linh thiêng đối với người qua đời.

Có thể bạn quan tâm: Mộ đá đôi và ý nghĩa tâm linh sâu sắc

Tính đến hiện nay, việc hỏa thiêu tại Nhật Bản không chỉ là một nghi lễ mà còn là một phần quan trọng của cuộc sống hàng ngày và tôn trọng đối với người đã khuất. Điều này thể hiện sự sâu sắc và đa dạng của quan điểm và thực tiễn tâm linh trong xã hội Nhật Bản, đồng thời mở ra những góc nhìn mới về quan niệm về sự sống và cái chết.

Ấn Độ hỏa táng bên sông Hằng

Ở Ấn Độ, việc hỏa táng không chỉ là một phần của nghi lễ mà còn là một khía cạnh tâm linh sâu sắc trong đời sống hàng ngày của người dân, đặc biệt là tín đồ theo đạo Hindu. Hàng ngày, tại sông Hằng ở Varanasi, diễn ra những đám hỏa táng với tần suất và số lượng đáng kể. Đây là nơi được coi là thiêng liêng và truyền thống trong việc tiến hành nghi lễ hỏa thiêu.

Đạo Hindu là gì? Đạo Hindu là một trong những tôn giáo cổ đại lớn nhất trên thế giới, có ảnh hưởng sâu sắc đến văn hóa và tâm linh của Ấn Độ và các quốc gia lân cận. Đây không chỉ là một tôn giáo mà còn là một hệ thống triết học, định hình cách nhìn nhận về cuộc sống, đạo lý và sự tồn tại.
Theo đạo Hindu, có nhiều vị thần và thần linh, và tôn trọng và sùng bái những vị thần này là một phần quan trọng của đời sống tâm linh. Hindu cũng tin vào chu kỳ tái sinh (samsara) và nguyên tắc nhân quả (karma), cho rằng hành động của mỗi người trong cuộc sống này sẽ ảnh hưởng đến cuộc đời sau này của họ.
Đạo Hindu không có một kinh điển duy nhất, nhưng các văn bản linh thiêng như Vedas và Upanishads chứa đựng những tri thức và triết lý cơ bản của tôn giáo này. Đạo Hindu cũng thường tổ chức các nghi lễ, lễ hội và các hoạt động tâm linh để tôn vinh các vị thần và thể hiện lòng tôn kính của mình.

Trong hàng nhiều thế kỷ, Manikarnika và Harishchandra là hai bến sông chính được sử dụng để tiến hành nghi thức hỏa thiêu. Đối với người theo đạo Hindu, cái chết không phải là một sự kết thúc mà là sự giải thoát khỏi cuộc sống khổ ải. Trong nghi lễ hỏa thiêu, phụ nữ thường không tham dự vì họ dễ khóc, trong khi đó, cái chết được coi là một dịp đáng mừng. Trong quá trình diễn ra nghi lễ, các thầy tu thường thắp nến và cầu nguyện cho người đã khuất, cho đến khi xác chỉ còn lại đống tro tàn.

Trước khi đưa vào giàn thiêu, cơ thể của người quá cố thường được “tắm” trong nước sông Hằng và chà xát bơ làm từ sữa trâu, theo tín ngưỡng tôn giáo. Lễ hỏa táng bắt đầu bằng việc bọc xác trong tấm vải màu vàng hoặc bạc, cùng với các vật dụng đặc trưng của đạo Hindu. Tùy thuộc vào xuất thân và hoàn cảnh gia đình của người mất, gỗ trầm và đàn hương sẽ được lựa chọn để đốt.

Nếu người mất là con trai, thì sẽ được đặt nằm ngửa mặt, trong khi phụ nữ sẽ được hỏa táng úp mặt. Người châm lửa thường là người đàn ông lớn tuổi trong gia đình, dưới sự giám sát của các Dom. Trung bình, quá trình hỏa táng kéo dài hơn ba tiếng đồng hồ.

Theo đạo Hindu, nếu hộp sọ của người mất nổ sau khi đốt, thì được xem là một dấu hiệu tốt lành, cho thấy người chết được lên thiên đàng và gia đình sẽ gặp may mắn. Ngược lại, nếu không có sự nổ, người đại diện sẽ đập vỡ hộp sọ sau khi lửa tắt. Tro tàn sau quá trình hỏa táng sẽ được rải xuống sông Hằng, ngay cả khi chúng chưa hoàn toàn cháy hết, bao gồm xương cốt và các bộ phận còn sót lại, là một phần của nghi lễ truyền thống và tôn trọng đối với người đã khuất.